เมื่อโลกเดินทางมาถึงยุคดิจิทัล ข้อควรระวังเรื่องความเป็นส่วนตัวจึงขยายพื้นที่ด้วยเช่นกัน สิ่งนี้เริ่มต้นทำความเข้าใจได้ตั้งแต่ในครอบครัว ในวันที่พ่อแม่อยากให้โลกรู้ว่าลูกของฉันน่ารักขนาดไหน แต่ในทางกลับกันลูกอาจไม่สะดวกใจให้รูปของตัวเองไปปรากฏอยู่บนโลกโซเชียลโดยที่ตัวเองไม่ได้ยินยอม เพียงบอกรักกันแค่ในบ้านก็อบอุ่นหัวใจแล้ว

mappa ขอชวนพ่อแม่มาเริ่มต้นเรียนรู้การขออนุญาต (consent) จากลูก ผ่าน 8 คำถามง่ายๆ ที่จะช่วยให้พ่อแม่เข้าใจว่า การปกป้องร่างกายของลูกที่ดีที่สุด คือการสอนให้ลูกรักและเคารพร่างกายของตนเอง ขณะเดียวกันเขาจะรับรู้ถึงความรักของพ่อแม่ที่รักและเคารพในตัวเขาเช่นกัน 

1.

Q: ควรขอ consent กับลูกตั้งแต่อายุเท่าไร

A: เมื่อลูกช่วยเหลือตัวเองได้ คือ 1 ขวบครึ่งถึง 3 ขวบ ที่ลูกเริ่มเดินได้ พูดคุยสื่อสารได้ และควรขออนุญาตลูกในการสัมผัสพื้นที่ร่างกายในร่มผ้า

2.

Q: ทำไมจึงไม่ควรสัมผัส 4 จุดสำคัญของลูก (ได้แก่ อวัยวะเพศ รวมถึงบริเวณขาหนีบ, ก้น, ปาก เเละหน้าอก) 

A: เพราะเป็นจุดที่ไวต่อความรู้สึก คนสัมผัสหรือคนถูกสัมผัสจะเกิดความรู้สึกบางอย่างขึ้นมาได้ เด็กอาจรู้สึกจั๊กจี้ แต่คนที่สัมผัสอาจมีความรู้สึกตามสัญชาตญาณบางอย่างขึ้นมา ดังนั้น จึงไม่ควรสัมผัสเมื่อลูกช่วยเหลือตัวเองได้เเล้ว

3.

Q: ก่อนที่ลูกจะเริ่มพูดคุยสื่อสารได้ ควรสอนยังไงดี

A: ค่อยๆ สอนว่าตรงไหนควรปกปิด ประมาณ 1 ขวบครึ่ง หรือ 2 ขวบขึ้นไป เมื่อเขาใส่เสื้อผ้าได้บ้างแล้ว รู้แล้วว่าพุงเปิดก็ต้องเอาผ้าปิด เขาจะได้รับรู้ว่าฉันใส่เสื้อผ้าเพื่อปกปิดร่างกายของฉัน แสดงว่าร่างกายของฉันสำคัญ

4.

Q: สัมผัสแบบไหนที่อ่อนโยนและปลอดภัยต่อลูก

A: ลูบหลังให้เขานอน ถ้าเป็นเด็กเล็กก็ตบก้นได้บ้าง แต่ไม่ควรถึงกับล้วงหรือขยำ การลูบหัวควรจะเป็นแค่คนในบ้านหรือเป็นคนใกล้ชิดที่เด็กไว้ใจได้

5.

Q: เมื่อลูกเริ่มโต จะสอนให้ทำความสะอาดร่างกายหลังเข้าห้องน้ำยังไง

A: ให้สอนเรื่องการสัมผัสอวัยวะเพศผ่านมือของเขาเอง สอนการใช้ทิชชูและการใช้ฝักบัว แต่อย่าไปจับของเขาเพื่อหยอกล้อหรือเย้าเเหย่เล่น 

6.

Q: ถ้าลูกสัมผัสอวัยวะเพศตัวเองตอนนอน คือช่วยตัวเองหรือเปล่า

A: ไม่ใช่ เขาแค่สำรวจร่างกาย จับเองแล้วอาจรู้สึกอบอุ่น แต่ถ้าถูกกระทำด้วยผู้อื่นจะทำให้รู้สึกไม่ปลอดภัย จึงเป็นเหตุผลว่าทำไมเมื่อเด็กรู้สึกไม่ปลอดภัยหรือกังวลใจเขาจะจับจู๋ หรือเด็กผู้หญิงบางคนก็จับจิ๋มเวลานอนเพราะรู้สึกปลอดภัย เป็นพัฒนาการของเด็ก

7.

Q: ถ้าลูกไม่อยากให้ญาติหอมแก้ม กอด สัมผัส ควรทำยังไง

A: พ่อแม่ไม่ควรบังคับ เพราะลูกจะเข้าใจว่าร่างกายของเขาต้องได้รับอนุญาตจากพ่อแม่ก่อน ทั้งที่จริงเป็นของเขา ลูกไม่ควรกังวลว่าพ่อแม่จะคิดยังไงถ้าเขาไม่อนุญาต หรือต้องทำตามทั้งที่ไม่อยากทำ เด็กควรเป็นผู้อนุญาตหรือไม่อนุญาตในร่างกายเขาเอง ไม่ใช่พ่อแม่

8.

Q: ถ้าเคยลงรูปลูกโป๊ตอนเด็กๆ ในโซเชียลมีเดีย เช่น รูประหว่างเล่นน้ำ อาบน้ำ หรือตอนเปลี่ยนเสื้อผ้าสมัยเป็นทารก เมื่อเขามาเห็นตอนโตแล้วไม่พอใจ พ่อแม่ควรทำยังไงดี

A: คุยกับลูกอย่างตรงไปตรงมาว่าที่ผ่านมาพ่อแม่ทำสิ่งที่ไม่โอเค ต่อไปนี้จะหยุดการโพสต์หรือถ่ายรูปลูกโดยไม่ขออนุญาต ต่อไปนี้พ่อแม่จะขออนุญาตลูกนะ การขอโทษอย่างเดียวเป็นเพียงการยอมรับขั้นแรก สิ่งสำคัญต่อมาคือจะรับผิดชอบอย่างไร อาจบอกลูกว่าจะแก้ไขอย่างไร เช่น ตั้ง private ไม่ตั้ง public 

ควรฟังลูกให้มาก ถามว่าลูกรู้สึกยังไง มีอะไรที่อยากให้พ่อแม่ทำให้ไหม ลูกบางคนอาจจะเงียบไปเลยเพราะอาจต้องการเวลา ให้พ่อแม่เผื่อใจว่าลูกอาจจะโกรธมาก แต่ถ้าเรายิ่งสารภาพกับเขาเร็วและยอมรับแบบตรงไปตรงมา เมื่อถึงจุดหนึ่งลูกจะให้อภัยได้

ที่มา: ‘ครูเม’ เมริษา ยอดมณฑป นักจิตวิทยาเด็กและครอบครัว เจ้าของเพจตามใจนักจิตวิทยา

อ่านบทสัมภาษณ์ ‘ครูเม’ ตามใจนักจิตวิทยา: ความรักไม่ใช่เหตุผลของ consent การเยียวยาเด็ก จึงไม่ใช่เรื่องภายในครอบครัว คลิก